zonnestelsel

Maansverduistering

Een maansverduistering, ook eclips genoemd, treedt op bij Volle Maan. Dan bevindt zich onze satelliet in oppositie met de zon. De aarde ligt dan tussen de zon en de maan. Zij wordt beschenen, en werpt een schaduw. Als nu de maan door deze aardschaduw loopt, ontstaat een maansverduistering. Het baanvlak [...]

Invloeden van de maan op de aarde

Ondanks een gemiddelde afstand van 384.000 kilometer beïnvloedt onze begeleider, de maan, het leven op de aarde. Iedereen, die tijdens een vakantie aan de Noordzee wel eens op het water heeft moeten wachten, weet dit uit ervaring. Het water op de kant van de aarde, die naar de maan gekeerd [...]

Oppervlakte van de maan

De oppervlakte van onze maan is bedekt met een brokkelige steenlaag, die men regolith of regoliet (Gr.: gekleurde steen) noemt. Deze laag bestaat uit rotsgesteente met calcium- en aluminiumbestanddelen, dat deels uit gesmolten lava is gevormd. De gegevens verkreeg men, nadat in het kader van het Apolloproject in de jaren [...]

Baan/beweging van de maan

De maan beweegt zich met een snelheid van 3.600 km/u in zijn elliptische baan om de aarde. Hij omcirkelt deze in gebonden rotatie, d.w.z., de aswenteling duurt precies even lang als de omloop om de aarde, nl. 27 dagen, 7 uur en 43 minuten. Zijn afstand tot de aarde schommelt [...]

Ontstaan van de maan

Waar de maan vandaan komt, weet men niet precies. Hierover bestaan verschillende theorieën. Bij de invangtheorie gaat men ervan uit, dat de maan oorspronkelijk een afzonderlijke planeet was, die door de aarde werd ingevangen (zwaartekracht). Volgens de splitsingstheorie vormden de maan en de aarde oorspronkelijk één hemellichaam, en heeft de [...]

Maan van de aarde

Onze vaste begeleider in het heelal is de maan. Zijn afstand tot de aarde schommelt tussen 356.410 en 406.740 kilometer. De diameter bedraagt aan de equator 3.476 kilometer. Dat is iets meer dan een kwart van de doorsnee van de aarde. De rotatietijd van de maan is 27,3 dagen. Precies [...]

Magnetisch veld

Net als andere planeten heeft ook de aarde een magnetisch veld. Dit magnetisch veld wordt omschreven als een krachtveld, dat elektrische stromen of elektrische velden voortbrengt. Op aarde is het magnetische veld de laatste 2.000 jaar voortdurend afgezwakt. Het zal in de toekomst voor korte tijd verdwijnen. Dit proces heeft [...]

Aardatmosfeer

Zonder de atmosfeer zou er geen leven op aarde mogelijk zijn. De atmosfeer omringt de planeet als een reusachtig beschermend schild en bestaat voor 78% uit stikstof en bevat ca. 21% zuurstof. Daarnaast vindt men 0,9% argon en 0,04% kooldioxide, evenals sporen van neon, waterstof, helium, ozon, methaan en stikstofoxide. [...]

Rotatie van de aarde

De aarde draait niet alleen om de zon, maar ook om haar eigen as. In een jaar (364,25 dagen) loopt ze eenmaal om de zon, en in een dag (23 u. en 56 min.) wentelt ze eenmaal rond haar as. Als het deel van de aarde, waar men zich bevindt, [...]

Positie en structuur van de aarde

Van de zon uit gezien is de aarde de derde planeet. Tussen Venus en Mars gelegen draait ze samen met de maan om de zon. De aarde behoort tot de planeten in het zonnestelsel, die voornamelijk uit gesteente en metalen bestaan. Ze bestaat uit drie hoofdlagen: korst, mantel en kern. [...]

Aarde

Van alle planeten, die tot nu toe werden ontdekt, is de aarde de enige, waarvan we weten, dat er leven is. Toen 4,6 miljard jaar geleden het zonnestelsel ontstond, vormde zich ook de aarde; vermoedelijk uit op elkaar botsende brokken gesteente. Er bestaan twee theorieën over het ontstaan. De homogene [...]

Planeet X

Bij de planeten Uranus en Neptunus treden onregelmatigheden op in de omloopbaan. Men nam aan, dat dit veroorzaakt werd door de krachten van een andere planeet. Zodoende werd de baan van de later ontdekte Pluto al van tevoren berekend. Inmiddels heeft men echter ingezien, dat de massa van Pluto, ook [...]

Charon

Charon gedraagt zich samen met Pluto als een dubbelplaneet. Ze draaien rond een gemeenschappelijk zwaartepunt, dat zich tussen de beide hemellichamen bevindt. Dat ze elkaar zo sterk beïnvloeden, wordt veroorzaakt door de relatief kleine onderlinge afstand van minder dan 20.000 km. Bovendien is Charon, in verhouding tot de afmeting van [...]

Baan van Pluto

Voor zijn aswenteling heeft Pluto 6,4 dagen nodig. Precies zo lang heeft de maan Charon nodig om rond de planeet te draaien. Een baan om de zon duurt bij Pluto 248,2 jaar. De omloopbaan van Pluto is uniek binnen het zonnestelsel. De baan is zo sterk elliptisch, dat er een [...]

Pluto

Met een gemiddelde afstand tot de zon van bijna zes miljard kilometer is Pluto de buitenste planeet. Pluto heeft geen ringen, en de maan Charon is zijn enige satelliet. Met zijn 2.300 km doorsnee is Pluto de kleinste planeet, en daarmee zelfs kleiner dan enkele manen. Net als bij Neptunus [...]

Manen van Neptunus

Neptunus heeft acht begeleiders. Vier ervan bevinden zich binnen en vier ervan buiten het ringstelsel. Binnen de ringen liggen Najade en Thalassa, twee zgn. herdermaantjes. Dan volgen Despoina en Galatea. De eerste maan buiten de ringen is Larissa. Daarna komt Proteus, die op een afstand van 118.000 km van de [...]

Structuur van Neptunus

De structuur van Neptunus lijkt op die van Uranus. Omdat Neptunus echter door zijn iets kleinere afmeting een hogere dichtheid heeft, is de hete kern van gesteente vermoedelijk overeenkomstig groter. Een vergelijking in getallen verduidelijkt dit: Bij een aangenomen waarde van 1 voor water, zou de dichtheid van Uranus 1,3 [...]

Positie van Neptunus

Neptunus draait op een gemiddelde afstand van 4,5 miljard kilometer om de zon. Dat zijn dertig astronomische eenheden (AE). Een astronomische eenheid is de afstand aarde / zon. Voor deze enorme afstand, die Neptunus moet afleggen, om eenmaal rond de zon te draaien, heeft hij ca. 165 jaar nodig (=een [...]

Neptunus

De koude en winderige Neptunus is in het zonnestelsel de achtste planeet. Zijn positie werd al berekend, voor hij als planeet werd ontdekt. Het was bekend, dat Uranus geringe afwijkingen in zijn baan vertoont. De Brit Adams en de Fransman Leverrier berekenden in het midden van de 19de eeuw, dat [...]

Manen van Uranus

Uranus heeft 15 begeleiders en een ringsysteem. Van de manen waren de vijf relatief grote al langer bekend. Tien manen en een ring werden pas in 1986 door de ruimtesonde Voyager 2 ontdekt. De manen liggen evenals de ringen in een vlak boven de equator. Titania en Oberon zijn het [...]

Structuur van Uranus

De diameter van de equator van Uranus, die iets groter is dan die van de polen, bedraagt ca. 51.000 km. De gemiddelde dichtheid is 1,3 keer zo groot als de dichtheid van water. Daarmee ligt de dichtheid boven die van Saturnus en Jupiter. Hieruit kan men afleiden, dat Uranus meer [...]

Baan van Uranus

Uranus heeft voor een baan om de zon 84 jaar (= een Uranusjaar) nodig. De aswenteling duurt 17 uur en 15 minuten (= een Uranusdag). De gemiddelde afstand Uranus-zon is 2,88 miljard km. Uranus vervolgt zijn baan met een snelheid van 6,81 km/s. Uitzonderlijk is de helling van de rotatieas [...]

Uranus

Uranus is ongeveer twee keer zo ver van de zon verwijderd als Saturnus. De in 1781 door Herschel ontdekte planeet is de zevende in het zonnestelsel. Vanwege de grote gemiddelde zonneafstand komt er nog maar een fractie van het zonlicht op de planeet aan. Daarom is het er met –215 [...]

Manen van Saturnus

Geen andere planeet heeft zoveel satellieten als Saturnus. Het precieze aantal is niet bekend. Momenteel kent men 22 manen, maar vermoed wordt, dat er nog enkele meer zijn. De manen draaien in groepen om Saturnus, d.w.z. met meerdere in een baan. Het waren vroeger waarschijnlijk bij elkaar horende hemellichamen. De [...]

Ringen van Saturnus

Behalve Saturnus hebben ook de andere drie grote planeten Jupiter, Uranus, Neptunus ringen, maar geen van die systemen is zo complex en indrukwekkend. In 1610 werden ze door Galileo Galilei met een verhoudingsgewijs nog zwakke telescoop ontdekt. Daarom nam hij aan, dat het om manen zou gaan. Pas bijna een [...]

Oppervlakte van Saturnus

Saturnus bezit een kern van gesteente en ijs, met een doorsnee van ca. 30.000 km. Daaromheen ligt een laag van metallieke waterstof. Omdat deze laag dunner is dan bij Jupiter, en bovendien de rotatiesnelheid wat lager ligt, is het magnetisch veld twintig keer zo klein als dat van zijn grote [...]

Baan van Saturnus

Een jaar van Saturnus duurt 29 jaar en 167 dagen. In deze tijd loopt hij dus op een afstand van 1,35 tot 1,5 miljard km eenmaal om de zon. De aswenteling is iets minder snel dan bij Jupiter, maar met slechts ca. 10 uur en 25 minuten altijd nog heel [...]

Saturnus

Saturnus is de Heer der Ringen. Hij behoort tot de vier reuzenplaneten, en is vanaf de zon de zesde planeet. Zijn ringsysteem is zonder twijfel zijn meest indrukwekkende kenmerk. In principe werd het al in 1610 door Galileï ontdekt. Omdat hij echter geen telescoop ter beschikking had, die sterk genoeg [...]

Manen van Jupiter

Jupiter bezit een bescheiden ringsysteem en zestien manen of satellieten. De vier grootste worden naar hun ontdekker de Galileïsche manen genoemd. Hun namen zijn Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Alle manen liggen buiten de Jupiterring. Het dichtst bij de hoofdring staan Adrastea en Metis, dan volgen Amalthea en Thebe. Dan [...]

De Grote Rode Vlek

Het fenomeen van de Grote Rode Vlek is op bijna elke gepubliceerde foto van Jupiter te zien. Het is de grootste en langst levende storm in het zonnestelsel. Preciezer gezegd gaat het hier om een atmosferische wervelstorm, een anti-cycloon. Hij steekt meer dan acht kilometer boven het wolkendek uit. Zijn [...]

Structuur van Jupiter

Jupiter is een waterstofplaneet. De diameter van de equator bedraagt 143.000 kilometer. In het centrum bevindt zich een kern van gesteente, die een diameter heeft van ca. 25.000 km en een temperatuur van rond de 30.000 °C. Eromheen ligt een laag van metallieke waterstof. Deze zorgt samen met de hoge [...]

Baan van Jupiter

Jupiter heeft voor zijn omloopbaan om de zon ca. 11,86 aardjaren nodig. De gemiddelde afstand tot de zon bedraagt 778 miljoen km. Zijn omloopsnelheid is 13,05 km/s. Ter vergelijking: de aarde vervolgt haar omloopbaan met een snelheid van bijna 30 km/s. Bij de aswenteling (een omwenteling = een dag) is [...]

Jupiter

Jupiter is de reus in het zonnestelsel. Hij neemt 70% van de totale massa van alle planeten voor zijn rekening. Voor ons is alleen de dichte atmosfeer te herkennen, waarvan de omvang acht keer zo groot is als die van de aarde. Verder naar de kern toe volgt een laag [...]

Rotatie van Mars

Een Marsdag duurt 24 uur en 37 minuten. Dat is de duur van de aswenteling. De rotatieas helt 24 graden t.o.v. de loodlijn van het baanvlak. Een ashelling, die lijkt op die van de aarde, maar nog 0,6 graden sterker is. Deze ashelling van Mars is de oorzaak van de [...]

Manen van Mars

Mars heeft twee satellieten. Hun namen werden gekozen naar de begeleiders van de oorlogsgod Mars – Deimos en Phobos, dus verschrikking en angst. Ze werden in 1877 ontdekt door A. Hall. Vanwege hun vorm worden ze ook aardappelmanen genoemd. Hun uiterlijk wijst erop, dat het om hemellichamen uit de planetoïdengordel [...]

Oppervlakte van Mars

Het meest opvallend aan de oppervlakte van Mars is zijn oranjerode kleur. Oorzaak daarvan zijn ijzerverbindingen, die zich in het rotsgesteente en het stof bevinden. De planeet is als het ware ”verroest“. De landschappen op Mars zijn zeer gevarieerd. Naast krater- gebieden en bergen zijn er ook uitgestrekte woestijnen, ijzige [...]

Positie van Mars

Onze buitenbuurman is vanaf de zon de vierde planeet. Zijn omloopbaan loopt niet parallel aan de omloopbaan van de aarde. Daardoor ontstaan er aanzienlijke verschillen in zijn afstand tot de aarde. Ze staan het dichtst bij elkaar, als Mars en aarde in oppositie tot elkaar staan. Dat is het geval [...]

Mars

Onze buitenbuurman in het planetenstelsel lijkt het meest op de aarde. Mars is genoemd naar de Romeinse god van de oorlog (Grieks: Ares). Ook de vermeende Marsmannetjes waren in de fantasie van de SF-auteurs een oorlogszuchtig volkje. Telkens weer werden de mensen door de boosaardige Marsbewoners aangevallen. Kon zich werkelijk [...]

Observaties van Venus

Venus is een van de twee binnenplaneten. Haar omloopbaan ligt tussen de zon en de omloopbaan van de aarde. Evenals bij de maan, zijn ook bij Venus verschillende fasen te herkennen. In de fasen van toe- en afnemende sikkels is Venus goed te bekijken. Ten tijde van de boven- en [...]

Oppervlakte van Venus

De oppervlakte van Venus bestaat uit hete woestijnen en grote vlaktes, met slechts weinig bergen en dalen. Het grootste gebergte of beter gezegd de grootste hoogvlakte draagt de naam ”Afrodite Terra“. Het ligt ter hoogte van de equator van Venus, en is ongeveer zo groot als Afrika. Over het geheel [...]

Atmosfeer van Venus

De planeet Venus wordt door een dik, gesloten wolkendek omgeven. De bovenste wolkenlagen roteren in maar vier dagen eenmaal om de planeet. De atmosfeer bestaat overwegend, nl. voor 95%, uit kooldioxide. Af en toe regent het zelfs in deze omgeving, waar leven onmogelijk is. Deze regen bestaat echter uit zwavelzuur. [...]

Baan van Venus

De omloopbaan van Venus om de zon ligt binnen die van de aarde. De omlooptijd is 224,7 aarddagen. Tijdens haar omloop komt Venus tussen de aarde en de zon terecht. Daardoor vertoont Venus, net als de maan en Mercurius , verschillende fases (nieuw-Venus tot vol-Venus). De aswenteling van Venus verloopt [...]

Venus

De naam ”Venus“ heeft de tweede binnenplaneet in ons zonnestelsel aan de godin van de liefde te danken. Lange tijd geloofde men, dat zich op Venus leven zou kunnen hebben ontwikkeld, vanwege de aardse massa en soortelijke dichtheid van deze planeet. De massa is 81,5 % van die van de [...]

Zichtbaarheid ’s morgens en ‘s avonds

Vanwege zijn stand relatief dicht bij de zon, kan Mercurius maar slecht gezien worden. Hij is alleen kort voor zonsopgang en kort na zonsondergang te zien. Op onze breedte is de planeet het best in het voorjaar’s avonds en in de herfst ’s morgens te zien. Dat zijn de tijden, [...]

Oppervlakte van Mercurius

De eerste beelden van de oppervlakte van de planeet Mercurius zijn opgetekend door de astronoom Antoniadi in de jaren twintig van de 20ste eeuw. Hij benoemde verschillende donkere en heldere vlekken, en ontdekte vermeende wolkenlagen. Nieuwe inzichten werden pas in 1974 verkregen, toen de ruimtesonde Mariner 10 de planeet passeerde [...]

Positie van Mercurius

Mercurius is de binnenste planeet in het zonnestelsel, staat dus het dichtst bij onze centrale ster. De afstand tot de zon schommelt tussen de 46 en 70 miljoen kilometer. Dat duidt op een sterk elliptische omloopbaan. Bovendien is de omloopbaan in vergelijking met die van de andere planeten excentrisch. Alleen [...]

Mercurius

Mercurius is genoemd naar de Romeinse god van de handel. Hij staat met een gemiddelde afstand van slechts 57,9 miljoen kilometer het dichtst bij de zon. Met een doorsnee van 4.880 km is Mercurius de op één na kleinste planeet van het zonnestelsel. Alleen Pluto is nog kleiner. Zijn omloopbaan [...]

Zonsopgang en zonsondergang

Sinds mensenheugenis wordt ons leven op de aarde bepaald door de regelmatige wisseling van dag en nacht. Dit gold nog sterker in de tijd, voordat de techniek ons het kunstmatige licht bracht. Maar waarom is het overdag licht en ’s nachts donker? Omdat de aarde om z’n as draait, en [...]

Zonne-activiteit

Over het hele zonneoppervlak vindt men de bij het beeld van de zon behorende spicules van de chromosfeer, evenals de granulatie van de fotosfeer. Daarnaast zijn er nog activiteiten, die ruimtelijk begrensd of tijdelijk zijn. Daartoe behoren bijv. de zonnevlekken. Deze treden meestal in groepen op. Sommige hebben slechts een [...]

Structuur van de zon

De zon is een geweldige gasbol, waarbij de dichtheid van het gas van binnen naar buiten toe afneemt. Men maakt onderscheid tussen het binnenste van de zon, de schijf, en de eromheen liggende zonneatmosfeer. In het centrum van de schijf bedraagt de temperatuur volgens natuurkundige berekeningen ca. 15 miljoen °C. [...]

De zon als ster

Eigenlijk is de zon een heel gewone vaste ster van gemiddelde grootte zoals er wel meer zijn. Ze bevindt zich op een afstand van ca. 12 parsec in het noorden van de schijf van ons galactisch stelsel, in het Melkwegstelsel. Van het centrum daarvan ligt ze 7,7 kpc verwijderd. Met [...]

De zon

De zon is het centrum van ons planetenstelsel. Met een doorsnee van 1.392.530 km is deze gasbol bijna 110 maal zo groot als de aarde. In 26,8 dagen draait de zon eenmaal om haar eigen as. 78,4% van de zonnemassa is waterstof, en 19,8% helium. Men vindt ook kleine hoeveelheden [...]

Het zonnestelsel

Om onze centrale ster, de zon, draaien negen planeten met hun manen, tegen de klok in. Hun banen hellen maar weinig ten opzichte van elkaar, ze lopen dus vrijwel in hetzelfde vlak. Mercurius staat het dichtst bij de zon. Dan komen achtereenvolgens Venus, aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus en [...]

zonnestelsel

Maansverduistering

Invloeden van de maan op de aarde

Oppervlakte van de maan

Baan/beweging van de maan

Ontstaan van de maan

Maan van de aarde

Magnetisch veld

Aardatmosfeer

Rotatie van de aarde

Positie en structuur van de aarde

Aarde

Planeet X

Charon

Baan van Pluto

Pluto

Manen van Neptunus

Structuur van Neptunus

Positie van Neptunus

Neptunus

Manen van Uranus

Structuur van Uranus

Baan van Uranus

Uranus

Manen van Saturnus

Ringen van Saturnus

Oppervlakte van Saturnus

Baan van Saturnus

Saturnus

Manen van Jupiter

De Grote Rode Vlek

Structuur van Jupiter

Baan van Jupiter

Jupiter

Rotatie van Mars

Manen van Mars

Oppervlakte van Mars

Positie van Mars

Mars

Observaties van Venus

Oppervlakte van Venus

Atmosfeer van Venus

Baan van Venus

Venus

Zichtbaarheid ’s morgens en ‘s avonds

Oppervlakte van Mercurius

Positie van Mercurius

Mercurius

Zonsopgang en zonsondergang

Zonne-activiteit

Structuur van de zon

De zon als ster

De zon

Het zonnestelsel

Info