Mesozoïcum

Spinosaurus

Een reusachtig roofdier onder de grote theropoden, een groep hadedisbekken-sauriërs (Saurischia), was de Spinosaurus. Hij leefde in het late Krijt 100 tot 95 miljoen jaar geleden. Al in 1915 werd de Spinosaurus voor het eerst in de wetenschap genoemd, nadat men bij een expeditie in Egypte enkele delen van zijn [...]

Gallimimus

De Gallimimus (een ornithomimo- oftewel vogel-imiterende hagedis) was de grootste van de theropoden (vleeseters). Dit was een groep hagedisbekken-sauriërs (orde Saurischia), die ongeveer 75 miljoen jaren geleden in het late Krijt leefden. Deze tweevoeter had bij een totale lengte van 6 meter een gewicht van 225 kilo. Aan zijn lange [...]

Ichthyosaurus

De waarschijnlijk best bekende vishagedis is de Ichthyosaurus. Hij vertoont een verbluffende gelijkenis met onze huidige dolfijnen. Onduidelijk is nog, hoe deze groep is ontstaan. Ze zouden van landreptielen kunnen afstammen. In het Trias konden ze zich alleen in het water bewegen, en waren dan ook perfect aangepast aan het [...]

Elasmosaurus

Tot de zwemmende reptielen van het Mesozoïcum behoorde ook de wijdverbreide groep van de plesosauriërs. Tot deze suborde wordt ook de Elasmosaurus (Gr.: élasma = plaat / saúra = hagedis) gerekend. De Elasmosaurus werd vooral in het late Krijt in Kansas (Noord-Amerika) en in Azië gevonden. Van de lichaamslengte van [...]

Pteranodon

Tot voor enkele jaren gold de Pteranodon als de grootste bekende vliegende sauriër (pterosauriër). Hij had een vleugelspanning van 7,5 meter en leefde ongeveer 70 miljoen jaar geleden in het late Krijt. In 1975 werd echter een nog grotere pterosauriër ontdekt met een vleugelspanning van 15 meter. Tot heden vond [...]

Dromaeosaurus

De Dromaeosaurus, een hagedisbekken-dinosauriër (orde Saurischia), werd voor het eerst in 1914 in Canada gevonden. Aanvankelijk was niet duidelijk, of hij bij de groep van de coelurosauriërs (lange hals, smalle schedel, licht gebouwd) of bij de groep van de carnosauriërs (korte hals, schedel groot, zwaar gebouwd) behoorde. Pas met de [...]

Ankylosaurus

De grootste sauriër onder de gepantserde vogelbekken-dinosauriërs van de Ankylosauridae (onderorde Ankylosauria) was de Ankylosaurus. Zijn naam betekent “verstijfde hagedis”, wat duidt op de beenderplaten, knobbels en stekels, die zijn lichaam bedekten. Hij leefde in het late Krijt in Noord-Amerika. Zijn oorsprong moet vermoedelijk in Azië worden gezocht. Daar werden [...]

Velociraptor

Tot de wildste rovers van het late Krijt, 84 tot 80 miljoen jaar geleden, behoorde de Velociraptor. Hij was een lid van de familie Dromaeosauridae van de orde Saurischia (hagedisbekken-sauriërs). Tijdens een gezamenlijke Pools-Mongoolse expeditie vond men in 1971 het eerste en enige bewijs voor dinosauriërgevechten. Daar lag een Velociraptor [...]

Parasaurolophus

De Parasaurolophus was een van de opmerkelijkste eendensnavel-dinosauriërs (hadrosauriërs). Zij behoorden tot de best aangepaste ornithopoden, de planteneters van de orde van de Ornithischia (vogelbekken-sauriërs). Het bijzondere aan hem was het lange, achterwaartse botuitsteeksel op zijn kop. Een neuskam met een dubbele holle buis, die van de neusopening tot aan [...]

Iguanodon

De Iguanodon dankt zijn naam aan “Iguana”, een leguaan uit tropisch Amerika (Gr: odoús = tand). Hij leefde van de late Jura (Malm) tot in het Onder-Krijt 130 tot 115 miljoen jaar geleden. De Iguanodon was de grootste sauriër van de plantenetende ornithopoden (vogelpoot-dinosauriërs), die tot de orde van de [...]

Corythosaurus

De Corythosaurus was een eendensnavel-dinosauriër (hadrosauriër), die tot de orde van de Ornithischia behoorde. Zoals alle eendensnavel-dinosauriërs liep ook de Corythosaurus, als hij in gevaar verkeerde, op zijn twee lange achterpoten. Zijn evenwicht kon hij met behulp van de lange staart bewaren; als hij geen haast had liep hij echter [...]

Edmontosaurus

De Edmontosaurus leefde 76 tot 65 miljoen jaar geleden in het late Krijt. Hij behoorde tot de orde van de ornithischiërs (vogelbekken-dinosauriërs) bij de onderorde van de ornithopoden (planteneters). De Edmontosaurus was weliswaar de grootste eendensnavel-sauriër (hadrosauriërs), maar vermoedelijk langzaam en weerloos. Tegen het einde van het Krijt waren er [...]

Tyrannosaurus

De Tyrannosaurus behoorde tot de orde van de hagedisbekken-dinosauriërs (Saurischia). Hij leefde 67 tot 65 miljoen jaren geleden in het late Krijt. Zijn naam komt van het Griekse “Týrannos” en betekent “heerser”. Deze dinosauriër, die vermoedelijk een van de bekendste is, werd tot 15 meter lang en 5 meter hoog. [...]

Deinonychus

Toen men in 1964 de fossiele resten van de Deinonychus in Montana (Noord-Amerika) ontdekte, was men verrast. Tot dan toe had men gemeend, dat het bij deze soort, die tot de orde van de saurischiërs (sauriërs ”met reptielenheup“) behoort, om logge aaseters ging, die vanwege hun traagheid niet in staat [...]

Hypsilophodon

De Hypsilophodon (”tand met verhogingen“) leefde 120 miljoen jaar geleden in het vroege Krijt. Hij behoorde tot de orde van de ornithischiërs (vogelbekken-dinosauriërs) bij de onderorde ornithopoden (vogelpootsauriërs). Het was een veelvoorkomend dier, dat wel wat op de huidige boomkangoeroe leek, maar dat op de grond leefde. Deze snelle tweevoeter [...]

Triceratops

De Triceratops behoorde tot de groep van de vogelbekken-dinosauriërs (orde Ornithischia). Hij was een van de laatste ceratopsiërs (gehoornde sauriërs) en leefde 76 tot 65 miljoen jaar geleden in het late Krijt. Zijn naam is afkomstig uit het Grieks: Kéras = hoorn; Óps = gezicht, dus ”driehoorngezicht“. Deze naam werd [...]

Pachycephalosaurus

De ”dikkoppen“ onder de dinosauriërs waren de pachycephalosauriërs. Ze behoorden tot de orde van de Ornithischiërs (vogelbekken-dinosauriërs) bij de onderorde ornithopoden, waartoe ook de iguanodons en de hadrosauriërs, zoals bijvoorbeeld de Edmontosaurus, behoorden. De Pachycephalosaurus gold als de reus van zijn familie. Net als alle vogelbekken-sauriërs voedde ook dit dier [...]

Styracosaurus

De gehoornde sauriërs (Ceratopsia), waartoe de Styracosaurus behoorde, waren een van de laatste soorten, die zich in het late Krijt ontwikkelden. Ze leefden maar gedurende ongeveer 20 miljoen jaren, voor ze uitstierven. In deze tijd breidden ze zich over grote delen van Azië en Noord-Amerika uit. De goed gepantserde Styracosaurus [...]

Krijt

De periode van de aardgeschiedenis na de Jura werd benoemd naar de voor deze tijd typische witte kalksteenafzettingen. Het begrip ”Krijtperiode“ werd in 1815 voor het eerst door de Duitse geoloog Karl von Raumer gebruikt. Men vindt krijtrotsen uit deze periode tegenwoordig nog aan de Engelse kust (Dover). Deze laatste [...]

Tuojiangosaurus

De Tuojiangosaurus leefde 157 tot 154 miljoen jaar geleden in de late Jura in China. Hij behoorde tot de suborde Stegosauria van de orde Ornithisia. Hij was de eerste van deze groep, die in Azië gevonden werd. Men ontdekte daar een bijna compleet skelet. Bij een lengte van 7 meter [...]

Kentrosaurus

De Kentrosaurus, “spitse hagedis”, was een Afrikaans familielid van de Noord-Amerikaanse Stegosaurus, die echter kleiner was en dichter op elkaar staande platen en stekels had als deze. Hij behoorde tot de orde van de ornithisiërs (vogelbekken-sauriërs) bij de familie Stegosauridae van de Stegosauria (”stekeldinosauriërs“). Zijn leefdebied was Afrika, waar hij [...]

Camarasaurus

Deze sauropode (langhalzige planteneter) behoorde tot de orde van de saurischiërs (sauriërs ”met reptielenheup“). De Camarasaurus leefde 155 tot 145 miljoen jaar geleden in de late Jura. Hij werd tot 18 meter lang en ongeveer 18 ton zwaar. Zijn gedrongen schedel met een iets hogere snuit bevatte 4 dozijn spatelvormige, [...]

Mamenchisaurus

De Mamenchisaurus was een van de grootste langhalzige planteneters (sauropoden) van de saurischiërs (hagedisbekken-sauriërs). Hij leefde 155 tot 145 miljoen jaar geleden in de late Jura in Mongolië (China). Zijn relatief slanke lichaam had een totale lengte van 22 meter. Daarvan nam alleen de hals al 11 meter voor zijn [...]

Heterodontosaurus

De Heterodontosaurus behoorde tot de suborde van de ornithopoden, de vogelpootdinosauriërs, van de vogelbekken-dinosauriërs (Ornithischia) uit de Jura. Net als alle ornithisiërs was hij een planteneter. De Heterodontosaurus leek op het eerste gezicht op de oudste ornithopodenfamilie, de kleine Fabrosauridae, waartoe ook de Echinodon behoorde. De vorm van zijn tanden [...]

Megalosaurus

De Megalosaurus was een lid van de saurischiërs (hagedisbekken-sauriërs), die tot de groep van de carnosauriërs (tweevoetige vleeseters) behoorde. Hij leefde van 170 tot 155 miljoen jaar geleden in de Jura. De eerste dinosauriërvondsten werden in 1822 in Engeland gedaan. In een leisteengroeve bij Stonesfield in Oxfordshire (Zuid-Engeland) vond men [...]

Apatosaurus (Brontosaurus)

De Apatosaurus leefde 154 tot 145 miljoen jaar geleden in de late Jura. Hij behoorde tot de sauropoden, langhalzige planteneters, van de orde saurischiërs (hagedisbekken-sauriërs). Omdat van het eerst gevonden exemplaar de kop ontbrak, gaf men hem de naam Apatosaurus, dat zoveel betekent als “koploze hagedis”. Vroeger stond hij bekend [...]

Plesiosaurus

De plesiosauriërs (suborde Plesiosauria van de orde Sauropterygia) behoorden tot de meest succesvolle zeereptielen van het Mesozoïcum. Een van de vroegste leden daarvan was de Plesiosaurus uit de vroege Jura. Er zijn geen precieze gegevens over zijn afstamming bekend. Misschien ontstonden ze uit de Nothosauria, misschien hadden beide groepen gemeenschappelijke [...]

Brachiosaurus

Een van de grootste viervoeters onder de planteneters was de Brachiosaurus. Hij behoorde tot de orde van de saurischiërs (hagedisbekken-dinosauriërs) bij de famile van de Brachiosauridae van de suborde Sauropodomorpha (langhalzige plantenetende dinosauriërs). Hij leefde van 153 tot 113 miljoen jaar geleden in de Jura. Het eerste exemplaar van de [...]

Ceratosaurus

De Ceratosaurus was een licht gebouwde vleeseter uit de Juraperiode. Hij behoorde tot de orde van de saurischiërs (hagedisbekken-sauriërs), en de suborde van de theropoden (vleeseters); dit laatste betekent zoiets als ”beest-voet“. Zijn fossielen werden gevonden door Marsh en Cope in Colorado en Wyoming, maar ook in Oost-Afrika. Skeletten van [...]

Allosaurus

De grootste roofsauriër, die in de Boven-Jura, 156 tot 130 miljoen jaar geleden, leefde, was de Allosaurus. Allosaurus betekent: vreemde hagedis (allos = vreemd, sauros = hagedis, c.q. reptiel). Pas miljoenen jaren later in het Krijt zou de Tyrannosaurus hem in grootte overtreffen. De Allosaurus behoorde tot de carnosauriërs (grote [...]

Stegosaurus

Deze planteneter uit de orde van de Ornithisia, de dinosauriërs met een vogelbekken, leefde 150 miljoen jaar geleden. Hij wordt gerekend tot de gepantserde sauriërs, en is een klassiek voorbeeld van zijn groep, de suborde Stegosauria. Vanwege zijn indrukwekkende verschijning is hij tevens een van de bekendste. Vooral in steengroeven [...]

Rhamphorhynchus

De Ramphorhynchus was een vliegende sauriër van de late Jura. Al in het Trias waren enkele uitstekende vliegers als bijvoorbeeld de Eudimorphodon bekend. Ze verspreidden zich over de hele wereld. Skeletten van de Rhamphorhynchus werden in de kalksteen van Solenhofen (Zuid-Duitsland) gevonden, waar men ook overblijfselen van de Archaeopteryx ontdekt [...]

Protosuchus

De Protosuchus behoorde tot de meest succesvolle groep van de onderklasse Archosauria (klasse Reptilia). Hij was een landkrokodil. Dit is bekend, omdat men zijn fossiele overblijfselen samen met dinosaurusfossielen ontdekte. Deze vondsten werden in de Noord-Amerikaanse staat Arizona in lagen uit de vroege Jura gedaan. Tegelijkertijd vond men daar ook [...]

Diplodocus

De Diplodocus (Gr.: dokós = balk) behoorde tot de grootste planteneters van de orde van de saurischiërs (hagedisbekken-dinosauriërs). Hij was afkomstig uit het Boven-Malm (deel van de Jura) en werd vooral in Noord-Amerika gevonden. Bij een lichaamslengte van 25 à 30 meter bereikte hij ”slechts“ een gewicht van 10 ton. [...]

Echinodon

De Echinodon, een lid van de vogelbekken-dinosauriërs (ornithischiërs), behoort tot de vogelpootdinosauriërs (ornithopoden) van de familie van de Fabrosauriden, die uit behendige tweevoeters bestond. De Echinodon was een klein dier van maar 60 cm lang. Hij had een hagedisachtig uiterlijk en liep rechtop op twee slanke achterpoten. Op die manier [...]

Teratosaurus

Tot de oudste bekende vleesetende reuzenhagedissen behoorde de familie van de Megalosauriden, waartoe ook de Teratosaurus gerekend wordt. In Duitsland werden tanden van hem gevonden. Aan de hand van deze geringe informatie over het dier was het voor de paleontologen moeilijk te bepalen, bij welke groep hij hoorde. Na de [...]

Archaeopteryx lithographica

In 1861 werd het skelet van een Archaeopteryx in een 150 miljoen jaar oud lithografisch-kalksteenplaat in Solenhofen (Zuid-Duitsland) gevonden. Het was volkomen behouden gebleven. Naast fijne botten vond men ook afdrukken van veren op de staart en de vleugels. Een nog beter bewaard gebleven skelet werd in 1877 in de [...]

Jura

Deze geologische periode van het Mesozoïcum (”middelste leven“) werd naar het Zwitserse Juragebergte genoemd, waar talrijke fossiele afzettingen uit deze tijd gevonden werden. Bijzonder vaak werden in de sedimenten uit deze periode ammonieten en belemnieten, beide koppotigen, gevonden. De ammonieten brachten een grote verscheidenheid aan vormen voort. Ze waren er [...]

Cynognathus

De groep uit de orde van de therapsiden (zoogdierachtige reptielen), die het langst leefde, was de familie Cynodontia, wat zoveel betekent als “Hondentandigen”. Zij bestonden in totaal 80 miljoen jaar (Boven-Perm tot het midden van de Jura). Tot deze familie behoorde de Cynognathus, een zoogdierachtig reptiel, dat in het vroege [...]

Placodus

De Placodus behoorde tot de groep in zee levende reptielen, die het minst op de terugkeer van het land naar het water ingesteld was. De familie van de Placodontidae gaf de voorkeur aan de ondiepe kustwateren nabij de oever. Daar leefde hij hoofdzakelijk van schelpdieren. Met een gedrongen lichaam, een [...]

Mixosaurus

De Mixosaurus was een gestroomlijnde ichtyosauriër (vishagedis), die met zijn lange snavelachtige snuit verbluffend veel op onze huidige dolfijnen leek, omdat hij zich net als zij aan een leven in open zee moest aanpassen. Deze reptielen waren van het land weer teruggekeerd naar zee; hun poten waren in vinnen veranderd. [...]

Nothosaurus

Tot de vier groepen in zee levende reptielen (placodontiërs, nothosauriërs, plesiosauriërs, vishagedissen) uit het Mesozoïcum behoorde ook de Nothosaurus. Hij ontwikkelde zich in de ondiepe binnenzeeën in het Trias. Enkele wetenschappers zijn van mening, dat deze zwemmende reptielen de voorlopers van de plesiosauriërs waren, een van de eerste reptielensoorten, die [...]

Eudimorphodon

Tot de vliegende reptielen van het Mesozoïcum behoorde de Eudimorphodon. Hij was een van de eerste vertegenwoordigers van deze pterosauriërs. Het dier leefde in het late Trias. Men vond zijn fossielen in sedimenten in Noord-Italië. De Eudimorphodon behoorde tot de onderorde van de Rhamphorhynchoidea, een vroege en primitieve groep vliegende [...]

Lagosuchus

Volgens de mening van vele paleontologen is de Lagosuchus een directe voorvader van de dinosauriërs. Dit maar 30 cm lange en één pond ”lichte“ reptiel leefde in het Midden-Trias in enkele delen van Zuid-Amerika. Hij was zeer beweeglijk, en leefde waarschijnlijk zowel op de bodem als in de bomen. Bovendien [...]

Plateosaurus

De naam “Plateosaurus” is samengesteld uit de woorden “pláte” (Gr. = plaat, breed oppervlak) en “sauros” (= reptiel). De tot de groep van de saurischiërs, d.w.z. de hagedisbekken-dinosauriërs, behorende Plateosaurus was een vroege herbivore (plantenetende) dinosauriër, die ongeveer 220 miljoen jaar geleden leefde. Hij wordt tot de prosauropoden gerekend, en [...]

Pisanosaurus

De Pisanosaurus vormde de wortels voor de stamboom van de ornithischiërs, de dinosauriërs ”met vogelheup“. Deze worden verdeeld in vier groepen, waarvan er drie viervoeters waren. De vierde groep was de groep van de ornithopoden, de vogelpootdinosauriërs, die op twee poten liepen. Hiertoe behoorde ook de Pisanosaurus, die twee relatief [...]

Trias

De eerste fase van het Mesozoïcum, die ongeveer 248 miljoen jaar geleden begon en 208 miljoen jaar geleden eindigde, heeft z’n naam te danken aan een drietal sedimenten in Midden-Europa: het Bontzandsteen, de Muschelkalk en de Keuper. De verdeling van de continenten was ongeveer dezelfde als in het Perm. Het [...]

Mesozoïcum

Het tijdperk van het Mesozoïcum (”middelste leven“) duurde ongeveer 185 miljoen jaar en wordt onderverdeeld in drie perioden: Trias, Jura en Krijt. Het wordt wel het ”Tijdperk van de Reptielen“, resp. van de dinosauriërs genoemd. Veel van de in zee levende organismen waren aan het begin van het Mesozoïcum uitgestorven. [...]

Mesozoïcum

Spinosaurus

Gallimimus

Ichthyosaurus

Elasmosaurus

Pteranodon

Dromaeosaurus

Ankylosaurus

Velociraptor

Parasaurolophus

Iguanodon

Corythosaurus

Edmontosaurus

Tyrannosaurus

Deinonychus

Hypsilophodon

Triceratops

Pachycephalosaurus

Styracosaurus

Krijt

Tuojiangosaurus

Kentrosaurus

Camarasaurus

Mamenchisaurus

Heterodontosaurus

Megalosaurus

Apatosaurus (Brontosaurus)

Plesiosaurus

Brachiosaurus

Ceratosaurus

Allosaurus

Stegosaurus

Rhamphorhynchus

Protosuchus

Diplodocus

Echinodon

Teratosaurus

Archaeopteryx lithographica

Jura

Cynognathus

Placodus

Mixosaurus

Nothosaurus

Eudimorphodon

Lagosuchus

Plateosaurus

Pisanosaurus

Trias

Mesozoïcum

Info