Aardmagnetisme
Evenals andere planeten heeft ook de aarde een magnetisch veld. Het magnetische veld wordt beschreven als een krachtveld, dat veroorzaakt wordt door elektrische stromen of elektrische velden.
Op aarde is het magnetische veld in de laatste 2000 jaar steeds verder afgezwakt, tot het op een bepaald moment voor korte tijd totaal zal verdwijnen.
Dit proces heeft zich in de loop van de geschiedenis van de aarde al vaak herhaald:
Het magnetische veld keert zich om!
Over het ontstaan van het magnetische veld van de aarde kan men het volgende zeggen:
Toen de aarde miljoenen jaren geleden nog een gasbol was, werd haar elektrisch geleidend materiaal door het zonnemagnetisme aangetrokken, en zette elektronen in beweging.
Daardoor werd stroom geproduceerd en er vormde zich geleidelijk een eigen magnetisch veld rondom de aarde.
Als zogenoemde magnetosfeer strekt het zich ver in het heelal uit, maar wordt door de zonne- wind sterk vervormd.
De eigenlijke kogelronde vorm wordt door de geladen deeltjes van de zon (zonnewind) aan de kant die het dichtst bij de zon ligt tot een smal veld samengeperst, en aan de tegenovergelegen zijde wordt het in de lengte uitgerekt.
Door het magnetische veld wordt de aarde beschermd tegen de gevaarlijke zonnewind met zijn straling, en daarmee wordt het ons mogelijk gemaakt op aarde te leven.
Qua vorm is het magnetische veld te vergelijken met een sterke staafmagneet, die zich in het middelpunt van de aarde bevindt. Het veld maakt een hoek van ongeveer 11 graden met de rotatie-as van de aarde. Wegens de tegengestelde polen, wordt het magneetveld ook dipoolveld genoemd. De magnetische noord- en zuidpool vallen niet samen met onze geografische noord- en zuidpool. Daarom wijst een kompasnaald altijd alleen grofweg de noord-zuidrichting aan.
De veronderstelling, dat zich in het binnenste van de aarde werkelijk een permanente magneet bevindt, die het magnetische veld in stand houdt, bleek fout. Men ontdekte, dat magnetische materialen hun permanente magnetisme verliezen bij een verhitting boven het zogenoemde Curie-punt.
Deze Curie-temperatuur wordt bereikt bij ongeveer 500 graden Celsius. De temperaturen in het binnenste van de aarde zijn echter veel en veel hoger.
Nadere informatie over het magnetische veld vroeger en nu verkrijgen we uit verschillende gesteenten.
In de jaren ‘60 vond men in Australië een oude vuurplaats van de oorspronkelijke bewoners met stenen, die gemagnetiseerd waren. Na nauwkeurig onderzoek stelde men vast dat de richting van de polen tegengesteld was aan de huidige veldlijnen. Dergelijke vondsten deed men ook in lavagesteenten.
Volgens de tegenwoordige inzichten zijn veel stenen magnetiseerbaar. Zolang ze heet zijn, treedt er geen magnetisering op.
Wanneer de stenen zich tijdens het afkoelingsproces onder het Curie-punt van 500 graden Celsius bevinden, worden ze in de richting van het hen omgevende magnetische veld gemagnetiseerd.
De oudste gemagnetiseerde stenen, die men tot nu toe gevonden heeft, bewijzen, dat de aarde 3,5 miljard jaar geleden al omgeven werd door een magnetisch veld, lijkend op dat waardoor de aarde nu omgeven wordt.
De ontdekking van het Australische gemagnetiseerde gesteente toont aan, dat het magnetische veld van de aarde zijn polariteit steeds weer verandert. Dit proces duurt meerdere duizenden jaren.Het vinden van de oorzaak van de steeds weerkerende veldomkeringen is iets voor de toekomst.