Baan van de maan

De maan draait van west naar oost om de aarde. Ook de aswenteling van de aarde en haar omloop om de zon verlopen in die richting. Een omloop van de maan duurt 27,3 dagen. Precies even lang heeft hij ook nodig voor zijn rotatie.

Om die reden kunnen we vanaf de aarde altijd alleen dezelfde kant van de maan zien. De vakterm daarvoor is ”gebonden rotatie“. Dit fenomeen kennen we ook van de dubbelplaneet Pluto / Charon.

Evenals bij de buitenste planeet van ons zonnestelsel draaien de aarde en de maan om een gemeenschappelijk zwaartepunt. Vanwege de grotere massa ligt dit punt echter niet tussen de beide hemellichamen, maar binnen de aardbol.

De omloopbaan van de maan is niet rond, maar elliptisch. Het verschil tussen het punt waarop hij het verst weg is, en het punt waarop hij het dichtst bij staat, is ongeveer 12%.

De as is enigszins geheld t.o.v. de loodlijn op het baanvlak. Bovendien is de snelheid aan bepaalde schommelingen onderhevig.
Als hij dichter bij de aarde staat, loopt hij sneller, dan wanneer hij verder verwijderd is.

Het gevolg van deze libraties (schommelingen van de baansnelheid) is, dat er soms delen van de achterkant van de maan te zien zijn. In totaal kan men bijna 60% van het maanoppervlak zien, maar nooit meer dan 50% tegelijk.

Tijdens zijn omloop vertoont onze begeleider zich in verschillende fasen of (schijn)gestalten, van Nieuwe Maan tot Volle Maan.

Oorzaak daarvoor is de verandering van de invalshoek van het zonlicht.

Bij Nieuwe Maan staat onze satelliet in conjunctie met de zon. Hij keert ons ’s nachts de niet verlichte zijde toe, daarom kunnen we hem ook niet zien.
In het Eerste Kwartier (wassende maan) is de helft van de naar de aarde gekeerde kant verlicht. We zien de maan tijdens de eerste uren van de nacht.

Bij Volle Maan is hij de hele nacht volledig te zien. Hij staat dan in oppositie met de zon, en het ons toegekeerde halfrond wordt geheel verlicht.
In het Laatste Kwartier (afnemende maan) is in de tweede helft van de nacht een halve maan zichtbaar. De overgang tussen de belichte en donkere maanhelft wordt ”terminator“ genoemd. Dat heeft niets met
de films van Schwarzenegger te maken, maar is afkomstig uit het Latijn, en betekent ”grens“ of ”begrenzen“.